Δυσαριθμησία

     Δυσαριθμησία είναι η ειδική μαθησιακή δυσκολία που εντοπίζεται στην αριθμητικη. Παρουσιάζει μεγάλα προβλήματα στην κατανόηση μαθηματικών εννοιών/κανόνων και στην ικανότητα λογικομαθηματικής σκέψης. Είναι βασικό να τονίσουμε ότι όπως και κάθε ειδική μαθησιακή δυσκολία δε σημαίνει σε καμία περίπτωση χαμηλή νοημοσύνη. Αντιθέτως παιδιά με δυσαριθμησία μπορεί να έχουν ακόμα και υψηλό δείκτη νοημοσύνης και παρολο αυτά τα μαθηματικά να τους δυσκολεύουν την ζωή στο σπίτι, στο σχολείο και στη ευρύτερη σχολική κοινότητα όπου ανήκουν. Αποτέλεσμα αυτών να κουράζεται το παιδί και έπειτα να αρνείται και να αποφεύγει οτιδήποτε έχει σχέση με μαθηματικά και αριθμούς. Επίσης τα παιδάκια που εμφανίζουν κάποια μαθησιακή δυσκολία αποκτούν και μειωμένη αυτοεκτίμηση, γεγονός που με τη σειρά του μπορεί να εμποδίσει την υγιή ανάπτυξη του χαρακτήρα του παιδιού.

Παρακάτω παραθέτονται τα χαρακτηριστικά που παρατηρούνται σε ενα παιδακι με δυσαριθμησια:

• Δυσκολίες στην εκμάθηση των πινάκων του πολλαπλασιασμού (ιδιαίτερα του 6, 7, 8, 9 ). Όταν τους απαγγέλουν χάνουν τη σειρά ή μπερδεύονται ή απλά τη μαθαίνουν παπαγαλία χωρίς να καταλαβαίνουν τι σημαίνει η πράξη του πολλαπλασιασμού
• Δυσκολεύονται να κάνουν νοερούς αριθμητικούς υπολογισμούς, για αυτό χρησιμοποιούν ως αντισταθμιστική στρατηγική το μέτρημα με τα δάχτυλα ή σημειώσεις σε ένα χαρτί.
• Συγχέουν τους οπτικά όμοιους αριθμούς π.χ. 6 και 9, 16 με 61 ή 19 ή 91 αλλά και τα οπτικά όμοια μαθηματικά σύμβολα π.χ.+ και χ, - και =, < και >
• Αντιστρέφουν αριθμούς, το πιο χαρακτηριστικό και κοινό παράδειγμα είναι η αντιστροφη του 3 με το ε.
• Η ύπαρξη δυσκολίας στον προσανατολισμό αριθμητικών συμβόλων καθώς και η δυσκολία στην καθρεπτική αντίληψη, οδηγεί στη σύγχυση της σειράς των αριθμών κατά την ανάγνωση τους ή και τη γραφή τους, για παράδειγμα διαβάζει 42 αντί 24, 483 αντί για 843
• Προσθέτουν ή παραλείπουν αριθμούς με αποτέλεσμα την ύπαρξη μεγαλύτερων δυσκολιών στους δεκαδικούς και τα κλάσματα, μπορεί να γράφει 100302 αντί για 132 ή 58 αντί 588
• Επίσης συχνά παραλείπουν συμβολα, κατά την εκτέλεση μαθηματικών πράξεων, παραδείγματα:58 = 13 αντί 5 + 8 = 13 ή 6 + 3 9 αντί 6 + 3 = 9
• Η εκτέλεση των μαθηματικών πράξεων της πρόσθεσης και αφαίρεσης αριθμών σε κατακόρυφη τοποθέτηση είναι δύσκολο να επιτευχθούν λόγω της ανορθόδοξης τοποθέτησης των αριθμών, παραδειγμα:                                                                                          584

232

+ 11032356

• Παρατηρείται αντιστρεψιμότητα αφαιρετέου και μειωτέου
• Ακόμα, παρουσιάζουν δυσκολία στη μνημονική συγκράτηση συγκεκριμένων διαδικασιών και μαθηματικών κανόνων
• Τέλος, η εκμάθηση των προμαθηματικών εννοιών (πάνω – κάτω, οριζόντια – κάθετα, μεγάλο – μικρό, βαρύ – ελαφρύ, αριστερά – δεξιά, χθες – σήμερα – αύριο, περισσότερο – λιγότερο) συνήθως δε γίνεται με ευκολία, ενώ παρατηρείται και δυσκολία στη διαφοροποίηση των γεωμετρικών σχημάτων από τα γεωμετρικά στερεά

Δυσαναγνωσία

     Οι δυσκολίες των παιδιών κατά την ανάγνωση εντοπίζονται κυρίως στην ανάγνωση των γραμμάτων, των συλλαβών, των λέξεων, των προτάσεων, του κειμένου, του τονισμού και των σημείων στίξεως. Τα λάθη που διακρίνουμε συνήθως είναι οι αντικαταστάσεις, οι προσθέσεις – παρεμβολές, οι αφαιρέσεις – παραλείψεις, οι αντιστροφές – αντιμεταθέσεις, τα μαντέματα – προλήψεις, οι παρατονισμοί, οι επαναλήψεις και άλλα. Αναλυτικότερα:

• Αδυνατούν να έχουν συγκεντρωμένη προσοχή κατά την ανάγνωση λέξεων, που αυτό έχει ως σύνηθες σύνοδο σύμπτωμα το άγχος
• Αργή και διστακτική ανάγνωση
• Η αδεξιότητα στην ανάγνωση τους είναι φανερή, καθώς η ροή και η ακρίβεια της ανάγνωσης (που εμφανίζεται σε διακοπές, μεγάλη διάρκεια και δισταγμούς) σε συνάρτηση με τη ταχύτητα αποτελούν τα βασικά αναγνωστικά λάθη
• Συλλαβιστή, «κομπιαστή» ανάγνωση στις πρώτες κυρίως τάξεις του δημοτικού. Αργότερα, μηχανική και μονότονη ανάγνωση, λέξη προς λέξη, χωρίς ρυθμό και χρωματισμό στη φωνή. Γενικώς, η ανάγνωση γίνεται με αρκετές παύσεις πράγμα που οφείλεται στην καθυστέρηση σύνδεσης των φωνημάτων με σύμβολα, των συμβόλων με γράμματα, των γραμμάτων με συλλαβές, των συλλαβών με λέξεις και τέλος των λέξεων με προτάσεις
• Υπάρχει δυσκολία στην ανάγνωση χειρόγραφου κειμένου, ακόμη και αν είναι δικό τους
• Χάνουν τη σειρά στο κείμενο, ιδιαίτερα όταν τελειώνει η μία σειρά και αρχίζει η επόμενη. Παράλειψη ή επανάληψη φράσεων ή προτάσεων. Επανάκαμψη με αργοπορία στη σωστή σειρά του κειμένου, αν σημειωθεί ενδιάμεση διακοπή της αναγνωστικής προσπάθειας. Συχνά, χρησιμοποιείται ως αντισταθμιστική στρατηγική το να καταδείχνεται με το δάχτυλο η θέση στο κείμενο
• Αγνοούν τα σημεία στίξης με αποτέλεσμα να αλλοιώνεται το νοήμα του κειμένου. Ανάγνωση «χωρίς ανάσα», χωρίς δηλαδή να γίνεται η κατάλληλη παύση σε τελείες ή κόμματα. Ερωτηματικά ή θαυμαστικά δε λαμβάνονται υπόψη. Δεν έχουν ρυθμό, δεν δημιουργούν διαφορές στην ένταση της φωνής και λείπει η μελωδικότητα της πρότασης
• Έντονη δυσκολία στην ανάγνωση πολυσύλλαβων και μη οικείων λέξεων καθώς επίσης και λέξεις που έχουν αφηρημένες έννοιες σε σχέση με αυτές που έχουν συγκεκριμένες
• Όταν διαβάζουν και δεν κατανοούν το κείμενο παρατηρείται ότι καθώς προχωρά η ανάγνωση αυξάνονται τα λάθη ενώ επέρχεται γρήγορα κούραση
• Αντιμετωπίζουν δυσκολία ακόμα και όταν τους ζητηθεί να ξαναδιαβάσουν τη λέξη που μόλις διάβασαν
• Διαβάζουν αργά, ακόμη και στα κείμενα στα οποία έχουν εξασκηθεί, και σε κάθε επανάληψη κάνουν νέα λάθη
• Έχουν επίσης πρόβλημα στον προσανατολισμό, με αποτέλεσμα ή να χάνονται στο κείμενο ή σε ορισμένες περιπτώσεις κατά την ανάγνωση αντί να διαβάζουν από αριστερά προς τα δεξιά να κάνουν το αντίστροφο
• Αντικαταστάσεις λέξεων που μοιάζουν μεταξύ τους ορθογραφικά ή που διαθέτουν την ίδια αρχική ή κάποια άλλη αναγνωρίσιμη συλλαβή. Για παράδειγμα, παιδί αντί πόδι, έμπορος αντί εμπόδιο. Οι αντικαταστάσεις αυτές γίνονται παρόλο που η χρήση της μίας λέξης αντί της άλλης μπορεί να αλλάζει το νόημα της πρότασης
• Αντικατάσταση λέξεων από άλλες που έχουν την ίδια ή συγγενή σημασία, για παράδειγμα ποτάμι-νερό, δέντρο-ξύλο
• Καθρεπτική ανάγνωση όπως χα αντί αχ, διαβάζουν σάκα αντί κάσα
• Δυσκολία στα συμπλέγματα συμφώνων, μπορεί να διαβάσει πένω αντί πλένω, σαγίδα αντί σφραγίδα
• Λανθασμένη προφορά φωνηέντων όπως κόνω αντί κάνω
• Παρεμβολή άσχετων φωνημάτων στην ανάγνωση λέξεων
• Πρόσθεση επιπλέον φθόγγων ή συλλαβών σε μια λέξη, για παράδειγμα πανολοπλία αντί πανοπλία
• Έχει παρατηρηθεί ότι το παιδί που αντιμετωπίζει κάποια μαθησιακη δυσκολία λόγω της επίγνωσης του προβλήματος του δεν είναι σίγουρο για τις δυνατότητες του

Τέλος, θα ήθελα να σημειώσω ότι ένα παιδάκι που αντιμετώπιζει δυσκολία στην ανάγνωση δεν εμφανίζει απαραίτητα όλα τα παραπάνω χαρακτηριστικά. Έτσι όπως κάθε παιδί είναι διαφορετικό έτσι είναι και οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν.

Τι μπορεί να κρύβει ένας απρόσεχτος μαθητής;

Στην σημερινή κοινωνία συνεχίζει να επικρατεί ακόμα η άποψη πως όταν ένας μαθητής δεν είναι συγκεντρωμένος στο μάθημα, δεν είναι προσεχτικός, δεν μπορεί να παραμείνει στη θέση του ήρεμα την ώρα του μαθήματος, να θεωρείται «επιπόλαιος» ή «απρόσεχτος» ή  «υπερκινητικός» και άλλα παρόμοια επίθετα. Δυστυχώς, η συνέχεια αυτού του χαρακτηρισμού είναι η επιμονή του γονέα και του εκπαιδευτικού για να αφιερώνει περισσότερο χρόνο σε μελέτη με αποτέλεσμα το παιδί να νιώθει τρομερή πίεση και οι επιδόσεις του αντί να πηγαίνουν προς το καλύτερο να πηγαίνουν προς το χειρότερο. 

Τι πρέπει να γίνει όμως κανονικά στην παραπάνω περίπτωση; Να αναρωτηθεί ο κηδεμόνας και ο δάσκαλος μήπως πίσω από τη χαμηλή επίδοση του μαθητή κρύβεται κάποια άλλη δυσκολία και συγκεκριμένα δυσκολία στην εστίαση της προσοχής και εμφάνιση στοιχείων του συνδρόμου της υπερκινητικότητας(ΔΕΠ-Υ). Η διάγνωση της ΔΕΠ-Υ χρειάζεται συστηματική, πολύπλευρη και διεπιστημονική προσέγγιση διότι η διάγνωση της διαταραχής αυτής δε βασίζεται ποτέ σε ένα και μοναδικό σύμπτωμα. Πρέπει να τονιστεί ότι ο τρόπος εκδήλωσης αλλά και η σοβαρότητα των συμπτωμάτων μπορεί να διαφέρουν σημαντικά από παιδί σε παιδί, καθώς επηρεάζονται σε μεγάλο βαθμό από τις συνθήκες του οικογενειακού και σχολικού περιβάλλοντος.  Η διάγνωση τίθεται αποκλειστικά και μόνο να γίνεται από ειδικο ο οποίος σε περίπτωση που διαπιστώσει Διαταραχή Ελλειμματικής προσοχής και Υπερκινητικότητας, συμβουλεύει να αρχίσει το παιδί ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα παρέμβασης που στηρίζεται στο προφίλ δυνατοτήτων του παιδιού με σκοπό να ανταποκριθεί επαρκώς σε όλες τις σχολικές-γνωστικές απαιτήσεις, ενισχύοντας παράλληλα τα ιδιαιτέρως γνωστικά του στοιχεία.

Στο τέλος του άρθρου υπάρχει ένας πίνακας με χαρακτηριστικά της ΔΕΠ-Υ. Πρόσοχή όμως, όπως προαναφέρθηκε δε σημαίνει ότι ένα σύμπτωμα μπορεί να δηλώνει την ύπαρξη της διαταραχής. Πρέπει να υπάρχουν αρκετά συμπτώματα αλλά και αυτά τα συμπτώματα να υπάρχουν για τουλάχιστον 6 (έξι) μήνες και σε όλα τα περιβάλλοντα του παιδιού(σχολείο, σπίτι, παιδική χαρα....)

Πίνακας συμπτωμάτων που μπορεί να  εμφανίζει ένα παιδί με ΔΕΠ-Υ	δεν μπορεί να συγκεντρωθεί
	αποσπάται εύκολα από άσχετα ερεθίσματα
	δεν φαίνεται να ακούει
	δε δίνει σημασία στις λεπτομέρειες
	κάνει λάθη απροσεξίας
	ξεχνά τις σχολικές εργασίες
	δυσκολεύεται να ακολουθήσει οδηγίες
	αποφεύγει εργασίες που απαιτούν συστηματική πνευματική προσπάθεια
	χάνει πράγματα
	γενικά είναι ανοργάνωτος/η
	δυσκολεύεται να παραμείνει καθισμένος/η
	κουνάει χέρια, πόδια, ή στριφογυρίζει στη καρέκλα
	κοιτά συνέχεια γύρω του και πειράζει τους άλλους
	σηκώνεται όταν δεν επιτρέπεται
	τρέχει και σκαρφαλώνει υπερβολικά
	δεν σκέφτεται πριν αντιδράσει
	απαντάει πριν ολοκληρωθεί η ερώτηση
	μιλάει συνεχώς
	δυσκολεύεται να περιμένει τη σειρά του
	στα παιχνίδια δεν ακολουθεί κανόνες
	διακόπτει ή ενοχλεί τους άλλους

Πότε πρέπει οι γονείς να ζητήσουν τη συμβουλή ενός λογοθεραπευτή για το παιδί τους;

Ζητώντας τη βοήθεια ενός λογοθεραπευτή θα πληροφορηθείτε αν είναι αναγκαία μία άμεση λογοθεραπευτική παρέμβαση, μία επανεξέταση μετά από ένα ορισμένο χρονικό διάστημα, μία έμεση παρέμβαση για παράδειγμα συμβουλευτική γονέων, μία παραπομπή σε άλλη ειδικότητα για παράδειγμα ακουολόγο, ψυχολόγο, εργοθεραπευτή, παιδοψυχίατρο. Βέβαια δεν πρέπει να ξεχνάμε το ενδεχόμενο το παιδί να μην χρειάζεται λογοθεραπεία.

Παρακάτω δίνονται μερικές οδηγίες για τους γονείς έτσι ώστε να τους βοηθήσουν να δούν πότε είναι σκόπιμο να ζητήσουν τη συμβουλή ενός λογοθεραπευτή.

Αν το παιδί:

Ως τους 6 μήνες:

§         Δεν αντιδρά στους ήχους. Θα πρέπει να ελέγξουν την ακοή του.

§         Στην προσπάθεια του να επικοινωνήσει δεν σας κοιτάζει στα μάτια

Ως τους 18 μήνες:

§         Σταματήσει να μιλάει, η ομιλία του παραμένει στάσιμη ή παρουσιάζει ενδείξεις ότι χειροτερεύει.

§         Χρησιμοποιεί λιγότερο από 10 λέξεις.

Ως 2 ετών:

§         Το λεξιλόγιο του εκτός από μαμά και μπαμπά περιλαμβάνει ελάχιστες λέξεις

§         Η ομιλία του δεν είναι καταληπτή

§         Δε χρησιμοποιεί σύμφωνα όπως τα π, μπ, ντ, μ, ν.

§         Δε χρησιμοποιεί φράσεις, βάζοντας δύο λέξεις μαζί (π.χ. μαμα έλα)

Ως 3 ετών:

§         Η ομιλία του παραμένει μη καταληπτή στους τρίτους.

§         Δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει τον πληθυντικό αριθμό.

§         Επαναλαμβάνει ότι ακούει

§         Δεν μπορεί να σχηματίσει μικρές προτάσεις

Ως 4 ετών:

§         Η ομιλία του παραμένει μη καταληπτή, τον καταλαβαίνουν μόνο τα πρόσωπα – μαμά, μπαμπά – που είναι συνέχεια μαζί του και αυτοί αρκετές φορές με δυσκολία.

§         Δυσκολεύεται να αρχίσει μόνος του μία πρόταση ή να επαναλάβει συλλαβές ή λέξεις.

§         Χρησιμοποιεί 2-3 λέξεις κάθε φορά που μιλάει

§         Δεν μπορεί να διηγηθεί απλά και πρόσφατα γεγονότα.

§         Δεν αντιδράει σε απλές εντολές όπως: «πήγαινε στο δωμάτιο σου και φέρε το παραμύθι σου»

Ώς τα 5 έτη:

§         Μιλάει χρησιμοποιώντας 3 ή 4 λέξεις τη φορά

§         Η ομιλία του δεν είναι καθαρή

§         Μιλάει αρκετά αλλά αυτά που λέει δεν είναι σχετικά με ένα γεγονός

§         Δεν κάθεται να ακούσει μία σύντομη ιστορία 4-5 προτάσεων

Ως το τέλος της Β’ Δημοτικου:

§         Παραλείπει ή αντικαθιστά γράμματα όταν γράφει

§         Διαβάζει συλλαβίζοντας

§         Τα γράμματα του είναι δυσανάγνωστα και κολλάει τις λέξεις

§         Δε χρησιμοποιεί τα σημεία στίξης, δε σταματάει στις τελείες

§         Κάνει πολλά ορθογραφικά λάθη σε γνωστές λέξεις

§         Δε θυμάται αυτό που έχει διαβάσει πριν από λίγο

Λογο...

                          θεραπεία

Η επικοινωνία είναι μια από τις βασικότερες ανάγκες των ανθρώπων. Είναι μία διαδικασία ανταλλαγής σκέψεων, ιδεών, συναισθημάτων και επιθυμιών η οποία έρχεται σε πέρας με τη δύναμη του λόγου. Ο λόγος είναι το πολυτιμότερο μέσο που διαθέτει ο άνθρωπος  και έχει άμεση σχέση με την νοημοσύνη, τα συναισθήματα και γενικότερα την προσωπικότητα του ατόμου.

Η λογοθεραπεία καλείται ως επιστήμη της παθολογίας του λόγου και της επικοινωνίας να αντιμετωπίσει τέτοιου είδους καταστάσεις. Ασχολείται με την πρόληψη, διάγνωση, θεραπεία και έρευνα όλων των διαταραχών επικοινωνίας. Πιο συγκεκριμένα, ασχολείται με διαταραχές του λόγου, της φωνής, της ομιλίας, της άρθρωσης, της μάσησης-κατάποσης, των γνωστικών λειτουργιών ανεξάρτητα την αιτία εμφάνισης αυτών των διαταραχών - νευρολογική, εξελικτική ή λειτουργική. Αποσκοπεί στην ανάπτυξη της μη λεκτικής και λεκτικής επικοινωνίας, την καταληπτότητα της ομιλίας και της φωνής και στην παραγωγή λόγου.

Ο ρόλος του λογοθεραπευτή είναι η πρόληψη, η ενημέρωση και η ευαισθητοποίηση, για τον έγκαιρο εντοπισμό των διαταραχών και την  πρώιμη παρέμβασή τους. Η πρόληψη και η διάγνωση γίνονται χρησιμοποιώντας διάφορες μεθόδους και δοκιμασίες αξιολόγησης που  συνήθως περιλαμβάνει ειδικές ασκήσεις με τη χρησιμοποίηση εποπτικού υλικού όπως κάρτες, παιχνίδια, βιβλία, ηλεκτρονικά προγράμματα και όργανα. Αφού αξιολογήσει το επικοινωνιακό και γλωσσικό δυναμικό του παιδιού,  τις γνωστικές ικανότητες του και κριθεί απαραίτητη η θεραπευτική παρέμβαση, ξεκινάει ένα πρόγραμμα αποκατάστασης προσαρμοσμένο πάντα στις ανάγκες του παιδιού.

Ο λογοθεραπευτής πρέπει να ενισχύει με τον πιο αποτελεσματικό τρόπο την ικανότητα του παιδιού να επικοινωνεί και στόχος του είναι η γενίκευση αυτής της ικανότητας στο οικογενειακό και κοινωνικό περιβάλλον. Αυτό καταφέρνεται με ασκήσεις για την ανάπτυξη της ομιλίας και πολλές φορές όταν το παιδί δεν  κατανοεί τι σημαίνει επικοινωνία με τη χρήση εναλλακτικών τρόπων επικοινωνίας - προγράμματα επικοινωνίας που στηρίζονται στην οπτική επικοινωνία, χρησιμοποιώντας εικόνες, σύμβολα, νοήματα και μικροαντικείμενα. (MAKATON, PECS, Νοηματική Γλώσσα). Πέρα από την επικοινωνία, η λογοθεραπεία στοχεύει στη βελτίωση της ποιότητας της ζωής του. Στη θεραπεία συμπεριλαμβάνεται και η οικογένεια, η οποία αποτελεί όχι μόνο ένα σημαντικό βοήθημα, αλλά και ένα βασικό κομμάτι της λογοθεραπευτικής παρέμβασης. Πρέπει να σημειωθεί ότι ο λογοθεραπευτής συνεργάζεται στενά με τις άλλες ειδικότητες (παιδίατρους, ωτορινολαρυγγολόγους, παιδοψυχίατρους, ψυχολόγους, εργοθεραπευτές κα.), που παρακολουθούν το περιστατικό, καθώς επίσης ενημερώνει, συμβουλεύει και υποστηρίζει τους γονείς για τη διαταραχή και το πρόγραμμα αποκατάστασης που σε κάθε περίπτωση πραγματοποιείται. Όλα όμως τα παραπάνω γίνονται με γνώμονα το σεβασμό στην προσωπικότητά του παιδιού με ιδιαίτερες ανάγκες που χρήζει λογοθεραπευτική παρέμβαση και η σχέση λογοθεραπευτή – θεραπευόμενου χαρακτηρίζεται πάντα από ζεστασιά και δημιουργικότητα η οποία υποστηρίζει τις ανάγκες του δεύτερου. 

H συγκεκριμένη σελίδα δημιουργήθηκε με σκοπό την σωστή ενημέρωση πάνω σε θέματα λογοθεραπείας. Αρχικός στόχος είναι η πληροφόρηση των γονέων και η επίλυση των τυχόν προβληματισμών τους. Επικείμενα θέματα συζήτησης:

«Η επιστήμη της Λογοθεραπείας»

«Οι γονείς είναι σκόπιμο να ζητήσουν τη συμβουλή λογοθεραπευτή αν το παιδί τους»

«Τι μπορεί να κρύβει ένας απρόσεχτος μαθητής»

Για περισσότερες πληροφορίες αλλά και για να ζητήσετε κάποιο συγκεκριμένο άρθρο ή συμβουλή πάνω σε κάτι που θα θέλατε μπορείτε να στέλνετε email στο skypritzoglou@gmail.com.